Złudzenie optyczne - dlaczego występuje?

Złudzenia optyczne często płatają nam figle i pokazują świat z zupełnie innej perspektywy – wprowadzają w błąd i sprawiają, że rzeczy wokół nas wydają się dziwne. To, co bowiem widzimy, to wybrany przez mózg obraz, stworzony na bazie niejednoznacznych bodźców, które podsuwają nam nasze oczy. Iluzjom ulegamy na co dzień, choć nie zawsze zdajemy sobie z tego sprawę.

Jak powstaje złudzenie optyczne i dlaczego występuje? Wyjaśnienie jest niezwykle proste. Iluzja jest błędną interpretacją obrazu przez mózg, która powstaje pod wpływem cieni, światła, kontrastów, kolorów, itp. Złudzenia pojawiają się więc zazwyczaj wtedy, gdy bodziec docierający do mózgu jest niejasny, niepełny, gdy brakuje danych lub elementy połączone są w nietypowy sposób.

Istnieje wiele rodzajów złudzeń optycznych – są iluzje, które deformują kształt, wielkość czy długość, są złudzenia jasności i barwy, są też takie, które powodowane są fizjologią naszego układu wzrokowego. Te ostatnie związane są z istnieniem tzw. plamki ślepej. Powierzchnia oka pokryta jest bowiem fotoreceptorami, które reagują na zmiany natężenia światła. Impulsy ze wszystkich receptorów przesyłane są do plamki ślepej, skąd dalej biegną nerwem wzrokowym aż do mózgu, gdzie następuje ich interpretacja. W plamce ślepej nie ma jednak fotoreceptorów, w związku z czym nie powstają tam obrazy. Jak to wygląda w praktyce? Gdy zamkniemy jedno oko, wówczas obraz widziany drugim okiem jest niekompletny. Dlatego też plamki obu oczu umieszczone są w taki sposób, aby fragment świata, który widzi jedno oko, został uzupełniony przez to, co widzi drugie.

Nie jest to jednak wada, którą da się usunąć na przykład za pomocą laserowej korekcji wzroku, ale ludzka niedoskonałość wzroku, którą posiada każdy z nas. Podobną niedoskonałością są opóźnienia w odbiorze danych wizualnych podczas przenoszenia ich z siatkówki oka do odpowiedniego obszaru w mózgu. Na szczęście mózg posiada zdolność tzw. rekonstrukcji rzeczywistości i dobrze sobie radzi w tej sytuacji. Dorysowuje więc brakujące elementy obrazu, bazując na podstawowych zasadach percepcji otaczającego nas świata.

Temat złudzeń optycznych jest na tyle obszerny, że ciężko wszystkie je wymienić. Ale warto przyjrzeć się mu bliżej i sprawdzić działanie iluzji na sobie.

Powrót